Generieke verkenning van juridische randvoorwaarden voor de toepassing van spraakherkenning en autotranscriptie in het JenV-domein

In het justitie- en veiligheidsdomein worden dagelijks in verschillende vormen gesprekken gevoerd die op grond van wet- en regelgeving zorgvuldig moeten worden vastgelegd. Het handmatig transcriberen van deze gesprekken is een arbeidsintensief proces dat veel tijd vergt. Het gebruik van AI-gestuurde spraakherkenning kan ervoor zorgen dat dit proces minder tijd vergt en dienstverlening aan burgers verbetert. Dit rapport onderzoekt onder welke juridische voorwaarden spraakherkenning en autotranscriptie verantwoord kunnen worden toegepast in het werkveld van het Nederlandse Ministerie van Justitie- en Veiligheid (JenV) met use cases bij de Nationale Politie en Reclassering Nederland. Het onderzoek richt zich op vier deelvragen: de juridische grondslag voor de inzet van spraakherkenning; het opslaan van opnames van gesprekken en transcripties daarvan; het trainen van spraakherkenning met daaruit verkregen trainingsdata; het afnemen van spraaktechnologie van commerciële aanbieders en samenwerking met derden. In het onderzoek worden verschillende juridische kaders onderzocht, waaronder de Algemene Verordening Gegevensbescherming, de Wet politiegegevens, de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens, de ontwerptekst van de Europese AI-verordening, het gemoderniseerde Wetboek van Strafvordering, de Algemene Wet Bestuursrecht en de Archiefwet. Spraakherkenning en autotranscriptie kunnen onder voorwaarden en in lijn met geldende wet- en regelgeving ingezet worden in het JenV-domein. Afhankelijk van het toepasselijke juridisch kader en het doel waarvoor spraakherkenning wordt gebruikt kan de vervulling van een taak van algemeen belang of de behartiging van een gerechtvaardigd belang als grondslag dienen voor verwerking van gegevens; toestemming is voor het gebruik van spraakherkenning in het JenV-domein niet geschikt als grondslag. Bewaartermijnen voor audio-opnamen en transcripties hangen af van het juridische kader en doel van de verwerking. Het gebruik van commerciële spraakherkenningsmodellen is in beginsel toegestaan indien wordt voldaan aan de vereisten die wet- en regelgeving hieraan stellen omtrent de technische en organisatorische inrichting hiervan en vereisten t.a.v. gegevensdoorgifte buiten Europa. Bovendien dient hierbij het Rijkscloudbeleid van de Nederlandse overheid in acht worden genomen. Risico’s bij inzet van spraakherkenning zijn o.a. fouten en incompleetheden in transcripties, niet goed herkennen van bepaalde spreekwijzen en taalgebruik en het delen van persoonsgegevens met partijen buiten de justitieketen. Om deze risico's te mitigeren, worden maatregelen aanbevolen zoals (handmatige) controles, het gebruik van representatieve trainingsdata en het bieden van alternatieven waar spraakherkenning m.b.v. AI tekortschiet.

Deze abstract is deels gemaakt met behulp van ChatGPT4.